Quoniam, si dis placet, ab Epicuro loqui discimus.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nam, ut paulo ante docui, augendae voluptatis finis est doloris omnis amotio. Num igitur utiliorem tibi hunc Triarium putas esse posse, quam si tua sint Puteolis granaria? Duo Reges: constructio interrete. Ipse enim Metrodorus, paene alter Epicurus, beatum esse describit his fere verbis: cum corpus bene constitutum sit et sit exploratum ita futurum. Quis contra in illa aetate pudorem, constantiam, etiamsi sua nihil intersit, non tamen diligat? Quam nemo umquam voluptatem appellavit, appellat; Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Sic vester sapiens magno aliquo emolumento commotus cicuta, si opus erit, dimicabit.

In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Summae mihi videtur inscitiae. Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles?

Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur.

Quod eo liquidius faciet, si perspexerit rerum inter eas verborumne sit controversia. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Sed vobis voluptatum perceptarum recordatio vitam beatam facit, et quidem corpore perceptarum. Non potes, nisi retexueris illa. Infinitio ipsa, quam apeirian vocant, tota ab illo est, tum innumerabiles mundi, qui et oriantur et intereant cotidie. A villa enim, credo, et: Si ibi te esse scissem, ad te ipse venissem. Qui bonum omne in virtute ponit, is potest dicere perfici beatam vitam perfectione virtutis; Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Contemnit enim disserendi elegantiam, confuse loquitur. Quae contraria sunt his, malane? -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas;

Ita credo.

Minime vero istorum quidem, inquit.

Memini vero, inquam;

Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt.

Quae sequuntur igitur?

Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit.

Quare attende, quaeso.

Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur.

1. Quae quo sunt excelsiores, eo dant clariora indicia naturae.
2. Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam.
3. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant.
4. Nam si amitti vita beata potest, beata esse non potest.
5. Iam quae corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et cognitionem habent faciliorem.
6. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant.

Graece ergo praetor Athenis, id quod maluisti, te, cum ad me accedis, saluto: chaere, inquam, Tite! lictores, turma omnis chorusque: chaere, Tite! hinc hostis mi Albucius, hinc inimicus.

-, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Restat locus huic disputationi vel maxime necessarius de amicitia, quam, si voluptas summum sit bonum, affirmatis nullam omnino fore. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? Et quidem iure fortasse, sed tamen non gravissimum est testimonium multitudinis. Aperiendum est igitur, quid sit voluptas; Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Quid ergo? Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta.

Sed emolumenta communia esse dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia. Non igitur de improbo, sed de callido improbo quaerimus, qualis Q. Nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod intellegam; Immo alio genere; Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui dum in pulvere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse senserit?

1. Pauca mutat vel plura sane;
2. Videsne quam sit magna dissensio?
3. Quid igitur, inquit, eos responsuros putas?
4. Sin eam, quam Hieronymus, ne fecisset idem, ut voluptatem illam Aristippi in prima commendatione poneret.

Itaque Epicurus semper hoc utitur, ut probet voluptatem
natura expeti, quod ea voluptas, quae in motu sit, et parvos
ad se alliciat et bestias, non illa stabilis, in qua tantum
inest nihil dolere.

Ut in geometria, prima si dederis, danda sunt omnia.

Perfecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur, nihil praeterea est magnopere dicendum.

Quid, si etiam bestiae multa faciunt duce sua quaeque natura
partim indulgenter vel cum labore, ut in gignendo, in
educando, perfacile appareat aliud quiddam iis propositum,
non voluptatem?

Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit?

Quae possunt eadem contra Carneadeum illud summum bonum dici, quod is non tam, ut probaret, protulit, quam ut Stoicis, quibuscum bellum gerebat, opponeret. Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Nescio quo modo praetervolavit oratio. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Ut id aliis narrare gestiant?

• Quod vestri non item.
• Age, inquies, ista parva sunt.
• Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem.

Non igitur bene.

Quid ad utilitatem tantae pecuniae?

Stoici scilicet.

Cupiditates non Epicuri divisione finiebat, sed sua satietate.

• Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam;
• Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare?
• An vero, inquit, quisquam potest probare, quod perceptfum, quod.

Cum salvum esse flentes sui respondissent, rogavit essentne fusi hostes. Hi autem ponunt illi quidem prima naturae, sed ea seiungunt a finibus et a summa bonorum; Illa enim, quae sunt a nobis bona corporis numerata, complent ea quidem beatissimam vitam, sed ita, ut sine illis possit beata vita existere. Sin eam, quam Hieronymus, ne fecisset idem, ut voluptatem illam Aristippi in prima commendatione poneret. Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare? Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L. Aut pertinacissimus fueris, si in eo perstiteris ad corpus ea, quae dixi, referri, aut deserueris totam Epicuri voluptatem, si negaveris. Istius modi autem res dicere ornate velle puerile est, plane autem et perspicue expedire posse docti et intellegentis viri. Familiares nostros, credo, Sironem dicis et Philodemum, cum optimos viros, tum homines doctissimos. Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio.

Quid sequatur, quid repugnet, vident. Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt. Quare ad ea primum, si videtur; Quonam modo? Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere. Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Haec dicuntur inconstantissime.

Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata. Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Ab his oratores, ab his imperatores ac rerum publicarum principes extiterunt. At enim hic etiam dolore. Fatebuntur Stoici haec omnia dicta esse praeclare, neque eam causam Zenoni desciscendi fuisse. Societatem coniunctionis humanae munifice et aeque tuens iustitia dicitur, cui sunt adiunctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitas, comitas, quaeque sunt generis eiusdem. Explanetur igitur. Si vero id etiam explanare velles apertiusque diceres nihil eum fecisse nisi voluptatis causa, quo modo eum tandem laturum fuisse existimas?

Sed nimis multa. Nam adhuc, meo fortasse vitio, quid ego quaeram non perspicis. Quid enim necesse est, tamquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium adducere? Tamen aberramus a proposito, et, ne longius, prorsus, inquam, Piso, si ista mala sunt, placet. Nemo igitur esse beatus potest. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Num quid tale Democritus? Non potes ergo ista tueri, Torquate, mihi crede, si te ipse et tuas cogitationes et studia perspexeris; Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Quae si potest singula consolando levare, universa quo modo sustinebit? Memini vero, inquam; Atqui haec patefactio quasi rerum opertarum, cum quid quidque sit aperitur, definitio est.